Ook de huurdersvereniging De Vijfhoek roept jongeren op van zich te laten horen en mee te laten praten…

De situatie op de woningmarkt is moeilijk, zeker voor jongeren. Er zijn lange wachtlijsten voor sociale huurwoningen, huren in de vrije sector is erg duur en een huis kopen is voor veel jongeren niet mogelijk. Jongeren ervaren veel onzekerheid en frustratie over het vinden van woonruimte. Welke gevolgen heeft die onzekere woningmarkt voor jongeren?

Krapte op de woningmarkt
Op de huidige woningmarkt heerst krapte. Zo is de vraag naar sociale huurwoningen groter dan het beschikbare aanbod. De wachttijden voor sociale huurwoningen lopen daardoor steeds verder op. In de commerciële huursector zijn de huurprijzen fors gestegen en is er een tekort aan betaalbare huurwoningen. Hierdoor zijn vooral mensen met een lager inkomen relatief veel van hun besteedbare inkomen kwijt aan wonen. Voor veel jongeren zijn huurhuizen helemaal niet te betalen. Daarnaast worden in de huursector veel tijdelijke huurcontracten geboden, bijvoorbeeld voor een jaar. Dat leidt tot veel onzekerheid bij jongeren over hun woonplek.

Een huis kopen is voor veel jongeren en jongvolwassenen niet mogelijk. De prijzen van koopwoningen zijn de afgelopen jaren fors gestegen. Voor betaalbare woningen is er veel concurrentie. Het aantal jongeren dat een huis heeft gekocht heeft een dieptepunt bereikt. Er is volgens het CBS in Nederland een woningtekort van zo’n 315.000 huizen.

Deze situatie heeft ingrijpende gevolgen voor jongeren:

• Jongeren hebben te maken met hoge huurprijzen en onveilige situaties met huurbazen.
• Jongeren blijven langer bij hun ouders, op kamers of in een gedeelde woning wonen.
• Er is toenemende ongelijkheid in de kansen op woonruimte. Jongeren zonder financiële ondersteuning van hun ouders, zonder het juiste netwerk en met niet-Nederlands klinkende achternamen hebben minder kansen dan andere jongeren.
• Jongeren ervaren veel onzekerheid rondom hun woonsituatie en stellen belangrijke beslissingen in hun leven uit.

Hoge huurprijzen en onveilige situaties
Sommige verhuurders maken misbruik van de krapte op de woningmarkt. Bijvoorbeeld door heel hoge huurprijzen te vragen voor kleine kamers en appartementen. 3Vraagt en Brandpunt+ deden onderzoek waaruit blijkt dat ruim de helft van de jongeren het gevoel heeft dat hun huisbaas misbruik maakt van de woningnood. Daarnaast heeft ruim een kwart van de jonge vrouwen situaties met hun huisbaas meegemaakt waarin ze zich onveilig voelden. Het gaat daarbij om seksueel getinte opmerkingen of agressie. 27 procent van de jonge huurders durft weinig te zeggen over onveilige situaties omdat ze bang zijn hun huis te verliezen. Hierbij speelt mee dat jongeren vaak tijdelijke huurcontracten hebben. Jongeren die opkomen voor hun rechten en bezwaar maken tegen bijvoorbeeld een te hoge huurprijs lopen het risico dat hun contract niet wordt verlengd en ze dus hun huis kwijt zijn.

Langer thuis wonen
Jongeren blijven gemiddeld langer bij hun ouders wonen, vaak doordat ze geen zelfstandige woonruimte kunnen vinden. Ook blijven jongeren langer op kamers wonen of delen zij vaker een huis. Andere jongeren gaan weer thuis wonen nadat ze bijvoorbeeld in een studentenwoning hebben gewoond.

Het kan fijn en ondersteunend zijn om weer of nog thuis te wonen. Maar veel jongeren willen wel zelfstandig wonen. Het helpt ze om los te komen van hun ouders en om meer verantwoordelijkheid voor zichzelf te dragen. Het kan dan frustrerend zijn dat ze noodgedwongen bij hun ouders moeten blijven of hun huis moeten delen met huisgenoten. Sommige jongeren hebben het gevoel dat ze afwijken van de norm door bij hun ouders te blijven wonen.

Ongelijkheid in de kansen op woonruimte
Het juiste netwerk hebben is op de krappe woningmarkt nog belangrijker geworden. Een geschikte woonplek vinden gaat voor jongeren vaak ‘via via’. Het is dus belangrijk dat jongeren en hun ouders mensen kennen die woonruimtes aanbieden of op mogelijke woonruimtes kunnen wijzen. De Sociaal-Economische Raad (SER) spreekt van een netwerksamenleving waarin het belangrijk is dat je ‘gekend wordt’. Jongeren die zo’n netwerk niet van huis uit meekrijgen, hebben minder kansen om een woning te vinden dan jongeren met een goed netwerk.

Ook andere hulpbronnen zijn belangrijker geworden door de krapte op de woningmarkt. Jongeren kunnen met de huidige prijzen van woningen vaak alleen een huis kopen als hun ouders meebetalen. Voor jongeren die geen financiële steun van hun ouders kunnen krijgen is het daardoor moeilijker om een huis te kopen. Mede daarom heeft het kabinet besloten om de belastingvrije schenking voor een eigen woning te verlagen, en per 2024 af te schaffen. Deze maatregel is bedoeld om de ongelijkheid op de woningmarkt te verkleinen.

Daarnaast is er op de woningmarkt sprake van discriminatie. Uit onderzoek blijkt dat makelaars en bemiddelaars meewerken aan verzoeken om bepaalde groepen uit te sluiten van een huurwoning. Ook worden mensen met niet-Nederlands klinkende namen vaker afgewezen voor een huurhuis dan woningzoekers met Nederlands klinkende namen. Voor deze jongeren met een migratieachtergrond is het daardoor moeilijker om woonruimte te vinden dan voor andere jongeren.

Stress en uitstellen levensbeslissingen
De krapte op de woningmarkt leidt tot veel onzekerheid bij jongeren. Ze zoeken soms lang naar een zelfstandige woonruimte en weten vaak niet of het gaat lukken om een geschikte woning te vinden. Ook weten ze niet hoelang ze ergens kunnen wonen. Jongeren wonen vaker antikraak omdat ze op de reguliere markt geen woonruimte kunnen vinden. Ook deze woonsituatie is erg onzeker, omdat ze elk moment hun huis uitgezet kunnen worden. Deze onzekerheid kan leiden tot veel stress en frustratie bij jongeren.

Ook op de arbeidsmarkt is er minder zekerheid voor jongeren. Het duurt langer voordat ze een baan met een vast contract hebben. Zonder een stabiel inkomen en een geschikte woning stellen jongeren belangrijke beslissingen in hun leven uit. Ze gaan bijvoorbeeld later samenwonen en stellen hun kinderwens uit. Jongeren geven aan dat ze het gevoel hebben dat hun leven op pauze staat. Ze ervaren een tussenfase: ze zijn geen kind meer, maar voelen zich ook nog niet echt volwassen.

Lees ook

Jongeren over woningcrisis:
‘Zo veel geld héb ik gewoon niet’

Er is bijna niets beschikbaar. En dat wat er is, is vaak onbetaalbaar. Jonge woningzoekers merken het dagelijks: er is een groot tekort aan huizen in Nederland. In een vragenlijst van NOS op 3, ingevuld door bijna 4500 jongeren, geeft meer dan de helft aan nu woonruimte te zoeken. En die zoektocht duurt lang: gemiddeld twintig maanden.

En het is nog maar de vraag of daar snel iets aan gedaan kan of gaat worden. In een recent rapport van het ministerie van Binnenlandse Zaken staat dat er een tekort is van 279.000 woningen en dat dat nog blijft oplopen tot 2024. Zowel koop als huur. En pas na 2024 neemt het tekort gestaag af.

Te duur
Waar moeten jonge huizenzoekers in de tussentijd dan gaan wonen? NOS op 3 verzamelde duizenden ervaringen van jongeren tussen de 18 en 35 jaar, verspreid over het hele land. Daaruit blijkt vooral dat veel jongeren wanhopig worden van de ellenlange zoektocht. Het gaat dan om de hele woningmarkt: van huren tot kopen.

De rode draad in de reacties: koopwoningen zijn te duur, zowel huurprijzen als inkomenseisen te hoog en de wachtlijsten lang. Het merendeel van de jongeren zou graag een woning kopen, omdat ze dat financieel gunstiger vinden. En wie zoekt naar een huurwoning doet dat voornamelijk omdat kopen niet lukt.

Zoals Jolissa van Dijk van 27 die in Valkenswaard huurt en daar al zes jaar een koopwoning zoekt. “Het liefst in Bergeijk, het dorp waar ik vandaan kom. Maar daar staan geen woningen voor onder de 3 ton. Ik ben alleen en werk als verpleegkundige, dus zo veel geld heb ik gewoon niet.”

Ze sprak eerder al met de gemeente, omdat ze vindt dat er meer starterswoningen moeten komen. “Juist in dorpen zoals dat van mij, want jongeren trekken weg en vergrijzing neemt toe. Er moet echt iets gebeuren.”

NOS op 3 duikt deze maand in de woningnood. In deze eerste video leggen we uit hoe de problemen zo groot konden worden. Volgende week een tweede video, waarin we op zoek gaan naar mogelijke oplossingen.

Van de jongeren die in de vragenlijst aangaven een woning te zoeken, woont ruim een derde nog thuis, weer een derde heeft een huurwoning, 10 procent zit in sociale huur en nog eens 9 procent in een studentenkamer. Een klein deel (7 procent) heeft gekocht. Van de jongeren die nog ’thuis’ wonen, zeggen vier op de tien dat ze dat doen omdat ze geen kans hebben op een eigen woonruimte.

Uitstellen van levensbeslissingen
Levi Hilz (23) woont al twee jaar antikraak in Rotterdam. “Het is eigenlijk altijd afwachten tot de brief op de deurmat valt waarin staat dat je eruit moet. Ik krijg daar echt heel veel stress van. Ik sta op plek 900 voor sociale huur en ik werk in een winkel dus een normale huurwoning kan ik niet betalen. Je hebt altijd een soort angst dat je op straat komt te staan.”

En die stress beïnvloedt haar leven, zegt ze. Ook dat ervaren meer jongeren, geven ze aan in de vragenlijst. Meer dan de helft van de ondervraagden stelt levensbeslissingen uit omdat ze geen stabiele woonsituatie hebben. 37 procent blijft langer thuis wonen dan gepland.

Dat starters het gevoel hebben dat hun leven op pauze staat, blijkt ook uit een onderzoek onder ruim 1100 woningbezitters en starters van ING dat gisteren gepubliceerd werd. De bank schrijft dat hun leven in de ‘parkeerstand’ staat, omdat ze bijvoorbeeld wachten met het stichten van een gezin tot ze een passende woning gevonden hebben.

Voor woningzoekende jongeren die de vragenlijst van NOS op 3 invulden, is de drang naar een huis soms zo groot, dat er flinke risico’s worden genomen. Bijna de helft van de jongeren die naar een koopwoning op zoek is, is bereid meer te bieden dan ze het huis eigenlijk waard vinden. 32 procent is bereid te bieden zonder een bouwkundige inspectie.