Woningcorporaties hebben vanaf deze maand € 100 miljard aan leningen uitstaan bij het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW). Deze historische mijlpaal laat zien dat corporaties de afgelopen jaren fors meer zijn gaan investeren in nieuwbouw, verduurzaming, woningverbetering en leefbare wijken. De grootschalige volkshuisvestelijke investeringen komen voort uit de Nationale Prestatieafspraken (NPA) 2025-2035. Corporaties leveren zodoende een belangrijke bijdrage aan het terugdringen van de woningnood.

Grootschalige inzet voor betaalbaar wonen
Na een periode van afnemende leningen tussen 2013 en 2019 groeit de leningenportefeuille de laatste jaren flink. De Aedes-forecast laat zien dat woningcorporaties de komende jaren van plan zijn door te gaan met hun investeringen. Ze zitten op koers om – zoals in de NPA afgesproken – vanaf 2029 zo’n 30.000 woningen per jaar te bouwen. Aedes-voorzitter Liesbeth Spies: ‘De 100 miljard aan geborgde leningen laat zien dat woningcorporaties hun beloften waarmaken. Ze investeren volop in betaalbare en duurzame woningen en leefbare wijken. Corporaties bouwen aan gemeenschappen waar mensen zich thuis voelen.’

Financiële uitdagingen voor de toekomst
Corporaties hebben grote ambities, maar tegelijkertijd groeit de zorg over de financiële houdbaarheid op de langere termijn. Om de NPA-ambities te blijven realiseren, moet de leningenportefeuille van corporaties de komende jaren met tientallen miljarden verder groeien. Dat zet de investeringscapaciteit van de sector onvermijdelijk onder druk. Voor sommige corporaties zelfs al in de komende jaren. Dit vraagt om structurele maatregelen van het Rijk om de financiële positie van corporaties op peil te houden.

1,5 miljard winstbelasting
Aan 2 fiscale regelingen zijn corporaties steeds meer geld kwijt: de vennootschapsbelasting (Vpb) en de Europese renteaftrekbeperking (ATAD). De komende jaren loopt de Vpb op naar zo’n 1,5 miljard per jaar, mede omdat het grootste deel van de rente op leningen niet langer aftrekbaar is door ATAD. Omdat corporaties alle nieuwbouw en een groot deel van de verduurzaming financieren met leningen, zorgt dit voor een stijgende rentelast die niet aftrekbaar is. In de praktijk werkt ATAD hierdoor als een boete op de investeringen, die corporaties doen zoals ze afgesproken hebben.

Nieuw kabinet: maak afspraken over snel afschaffen winstbelasting corporaties
‘Corporaties worden via ATAD gestraft voor het doen van broodnodige volkshuisvestelijke investeringen, terwijl ze simpelweg niet anders kunnen dan het benodigde geld te lenen. En hoewel corporaties geen winst mogen maken, moeten ze wel winstbelasting afdragen. Geld dat wordt opgebracht door sociale huurders moet niet naar de Rijksschatkist vloeien, maar geïnvesteerd worden in nieuwe sociale huurwoningen en fijne wijken,’ benadrukt Spies. ‘Maak de komende kabinetsperiode afspraken over het afschaffen van de Vpb voor corporaties.’

Volkshuisvestelijke prestaties lokaal gerealiseerd dankzij landelijke borgingsstelsel
De mijlpaal van € 100 miljard wordt symbolisch bereikt met een lening van HEEMwonen uit Kerkrade. Vrijdag 31 oktober vond in Parkstad Limburg een bijeenkomst plaats waarbij WSW, Aedes, gemeenten, provincie en andere partners stilstaan bij dit bijzondere moment. Het onderstreept dat volkshuisvestelijke prestaties lokaal worden gerealiseerd – in buurten waar corporaties samen met bewoners en partners werken aan sterke gemeenschappen – op het landelijke fundament dat het Waarborgfonds Sociale Woningbouw biedt.

Over het borgstelsel: een robuust systeem van geborgde financiering
De mijlpaal van 100 miljard euro is mogelijk dankzij het unieke en robuuste systeem van geborgde financiering via het WSW. Door dit borgstelsel kunnen woningcorporaties tegen gunstige voorwaarden leningen afsluiten. Het systeem is gebaseerd op onderlinge solidariteit: corporaties staan samen garant voor elkaars leningen. Als ultiem vangnet staan het Rijk en alle gemeenten als zogeheten achtervangers weer garant voor de corporaties. Op basis van de garanties bieden financiers een lagere rente. Overigens is nog nooit van de overheidsgarantie gebruikgemaakt: financiële problemen van individuele corporaties zijn tot nu toe altijd binnen de sector opgelost. Het WSW-borgstelsel bewijst zich als een betrouwbare en toekomstbestendige manier om volkshuisvestelijke investeringen te financieren.