Bewonersparticipatie is veel meer is dan de Overlegwet en verplichte participatie. Het is essentieel voor sociale cohesie en betrokkenheid in wijken. En bewonersparticipatie is ook cruciaal voor het goed functioneren van de corporatie. Dit bleek op de bijeenkomst Gezamenlijk bouwen aan bewonersbetrokkenheid, die de VTW samen met Aedes en de Woonbond in Rijswijk organiseerde. En waar commissarissen en bestuurders van woningcorporaties en vertegenwoordigers van huurdersorganisaties aanwezig waren.

Oproep tot verbinding
Bronia Vermaas, directeur van de VTW, opende met een krachtige boodschap: van polarisatie naar verbinding. Dit thema bleek de rode draad van de dag. Rob van den Broeke, directeur-bestuurder van Rijswijk Wonen, benadrukte in zijn welkomstwoord het belang van een vernieuwende aanpak. Hij noemde een aantal inspirerende voorbeelden zoals de 45 buurtambassadeurs die het ‘cement in de buurt’ vormen. Ook hebben ze een klusvrouw ingehuurd, die kleinere klussen voor bewoners uitvoert en daarmee hun zelfredzaamheid vergroot. En door samen leefregels te vormen en activiteiten te organiseren wordt bewonersparticipatie meer doen dan praten.

De beleidsbubbel doorprikken
Dagvoorzitter Marije van den Berg nam de zaal mee in een scherpe analyse van wat zij de ‘beleidsbubbel’ noemt. Beleidsmakers zitten vaak vast in vergaderingen en uitgebreide documenten, terwijl de praktijk vraagt om direct contact met bewoners en anders organiseren met elkaar. Met humor en wijsheid daagde ze de aanwezigen uit om het ‘harkje’ in hun hoofd los te laten en het idee dat participatie altijd strak georganiseerd en formeel moet zijn. Hoe bereik je de moeilijk bereikbare groepen? Volgens Van den Berg is het antwoord simpel: door echt te willen en door te doen.

Brede groep bewoners bereiken
De mensen die meestal van zich laten horen, zijn duidelijk erg betrokken. Die zijn hard nodig. Het bereiken van een bredere groep bewoners blijkt moeite te kosten, maar is essentieel. ‘Waar een wil is, is een weg’, bleek ook uit het verhaal van Marije, die tot verbazing van een woningcorporatie met haar energiefixers na 3x aanbellen wel bij die ‘onbereikbare’ bewoners binnen kwam.

Zoals niet iedereen van discofeestjes houdt, kunnen of willen niet alle bewoners ingewikkelde stukken lezen om mee te praten en hun stem te laten horen. Wel hebben alle bewoners een mening, willen ze zich graag gehoord en gezien voelen, en verlangt iedereen ernaar van betekenis te zijn. De uitdaging voor woningcorporaties is om andere momenten, manieren en mogelijkheden te bedenken om bewoners die minder vaak aansluiten, er vanuit hun beleving bij te betrekken.

Praktische inzichten en uitdagingen
Tijdens de interactieve discussietafels kwamen een aantal belangrijke thema’s en inzichten aan bod.

• ormeel en informeel overleg
  Formele vergaderingen leveren vaak minder verbinding op dan informele gesprekken. Een kleine, persoonlijke handeling zoals aanbellen of een informele reactie op een brief, kan veel verschil maken.
• Rolbewustheid en samenwerking
  Het is belangrijk dat corporaties, huurdersorganisaties en bewoners helder hebben wie welke rol speelt. Tegelijkertijd moet er ruimte zijn voor spontane samenwerking.
• Waar ontmoeten we elkaar?
  Het bleek een kernvraag. Participatie draait niet alleen om het bespreken van problemen, maar ook om het vinden van gedeelde belangen en energie. Bij bewoners op de koffie gaan, bleek een krachtige metafoor voor écht luisteren en betrokken zijn.

Soms gaat het mis
Alle goede bedoelingen van de aanwezigen ten spijt, bleek uit het publiek dat het soms ook misgaat. Zo werd een schrijnend voorbeeld gedeeld door een bewoner uit de zaal over een renovatie, met ingrijpende gevolgen voor huurders. Dit onderstreept de noodzaak van goed overleg, inlevingsvermogen en het vooraf en tijdig betrekken van bewoners bij ingrijpende projecten. Heldere communicatie en empathische procesbegeleiding voorkomen niet alleen incidenten, maar geven huurders ook vertrouwen.

Aannames loslaten
Een belangrijke oproep was ook om aannames los te laten. Denk niet te snel dat je weet wat goed is voor huurders. ‘Vertrouw op je huurders en medewerkers’, zo klonk het. Het betekent ook minder strak sturen op beleid en meer ruimte geven aan samenwerking met andere partijen, zoals gemeenten en zorginstanties.

Transparantie, kwetsbaarheid en een open houding
De kern van de dag: participatie gaat over durven, vertrouwen en samen werken aan oplossingen. Bewonersparticipatie is veel meer dan een beleidsmatig proces. Het gaat om mensen, om levens verbeteren en om samen bouwen aan sterke gemeenschappen. Ja, het kost moeite om verder te kijken dan de gebruikelijke structuren en om werkelijk naar bewoners te luisteren. Maar de verhalen en voorbeelden tonen aan dat het loont. Met transparantie, kwetsbaarheid en een open houding kunnen corporaties en huurdersorganisaties samen echte impact maken.

Bron: verslag van de VTW